Kabakulak

1. Tanım ve Genel Bakış

Kabakulak, genellikle çocuklarda görülen ancak yetişkinlerde de ortaya çıkabilen bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Tıp dilinde parotitis epidemica olarak bilinir ve adını, hastalığın en belirgin semptomu olan kulakların altında ve önünde yer alan tükürük bezlerinin (parotis bezleri) şişmesinden alır. Kabakulak, paramyxovirus adı verilen bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır ve genellikle solunum yolu ile yayılır.

Kabakulak, aşılama programlarının yaygınlaşmasıyla birlikte daha az görülmeye başlamıştır. Ancak, aşılanmamış bireylerde hala risk altındadır. Hastalık genellikle hafif seyreder ve birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir, ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

2. Nedenleri ve Belirtileri

Nedenleri: Kabakulak, paramyxovirus adı verilen bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Bu virüs, enfekte olan bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Ayrıca, enfekte kişinin kullandığı eşyalar veya yüzeyler aracılığıyla da yayılabilir.

Belirtileri: Kabakulak belirtileri genellikle virüse maruz kaldıktan 2-3 hafta sonra ortaya çıkar. En belirgin belirti, kulakların altında ve önünde yer alan tükürük bezlerinin (parotis bezleri) şişmesidir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Ateş


• Baş ağrısı


• Kas ağrıları


• İştahsızlık


• Yorgunluk

Bazı kişilerde, kabakulak semptomları hafif olabilir veya hiç belirti göstermeyebilir. Ancak, belirtiler ortaya çıktığında genellikle 7-10 gün sürer.

3. Tanı ve Tedavi

Tanı: Kabakulak tanısı genellikle fiziksel muayene ve hastanın semptomlarına dayanarak konur. Doktor, tükürük bezlerinin şişmesini ve diğer belirtileri değerlendirir. Kesin tanı için bazen kan testleri veya tükürük örnekleri alınabilir.

Tedavi: Kabakulak için spesifik bir tedavi yoktur. Tedavi, genellikle semptomların hafifletilmesine yöneliktir. Hastalara dinlenme, bol sıvı tüketimi ve ağrı kesici ilaçlar önerilir. Ateş ve ağrıyı kontrol altına almak için parasetamol veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir. Şişmiş tükürük bezlerinin rahatlatılması için sıcak veya soğuk kompresler de yardımcı olabilir.

4. Korunma ve Yaşam Tarzı

Korunma: Kabakulaktan korunmanın en etkili yolu aşılanmaktır. KKK (Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık) aşısı, çocuklara rutin aşılama programı kapsamında yapılır ve kabakulak enfeksiyonuna karşı yüksek düzeyde koruma sağlar. Aşılanmamış yetişkinler de KKK aşısı yaptırarak korunabilirler.

Ayrıca, enfekte kişilerle yakın temastan kaçınmak, öksüren veya hapşıran kişilerden uzak durmak ve sık sık el yıkamak gibi hijyen önlemleri de kabakulaktan korunmada önemlidir.

Yaşam Tarzı: Kabakulak geçiren kişilerin dinlenmesi ve bol sıvı tüketmesi önemlidir. Ağrı ve rahatsızlığı azaltmak için sıcak veya soğuk kompresler kullanılabilir. Ayrıca, asitli ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak, tükürük bezlerinin rahatlamasına yardımcı olabilir.

5. Önemli Uyarılar

Kabakulak genellikle hafif seyreder, ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar arasında:

• Menenjit (beyin ve omuriliği çevreleyen zarların iltihabı)


• Ensefalit (beyin iltihabı)


• Orşit (erkeklerde testis iltihabı)


• Ooforit (kadınlarda yumurtalık iltihabı)


• Pankreatit (pankreas iltihabı)

Bu komplikasyonlar nadir olsa da, özellikle yetişkinlerde daha sık görülür ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kabakulak belirtileri fark edildiğinde, bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir. Özellikle, şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, kusma veya testislerde ağrı gibi belirtiler varsa, acil tıbbi yardım alınmalıdır.

Kabakulak, aşı ile önlenebilir bir hastalıktır ve aşılanma, hem bireylerin hem de toplumun sağlığını korumak için kritik öneme sahiptir. Aşılanmamış kişilerin, özellikle çocukların, KKK aşısı yaptırması önemle tavsiye edilir.